محققان پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران موفق به تولید کاغذهای نانو ساختار با خاصیت ضدجعل به در فاز آزمایشگاهی شدند که از آن می‌توان در تولید اسکناس با امنیت بالا استفاده کرد.
مواد فتوکرومیک به دسته‌ای از مواد اطلاق می‌شود که در برابر طیف خاصی از نور واکنش نشان داده و تغییر رنگ می‌دهند. از معروف‌ترین این مواد می‌توان به مواد مورد استفاده در شیشه عینک‌های فتوکرومیک اشاره کرد.
از کاربردهای دیگر مواد فتوکرومیک تولید کاغذهای اسکناس با ایمنی بالا است. این کاغذها در هنگام قرارگیری در معرض نور ماوراء بنفش تغییر رنگ می‌دهد که می‌تواند به‌عنوان یک علامت امنیتی جهت آگاهی از جعلی بودن یا نبودن اسکناس تلقی شود.
دکتر علیرضا مهدویان عضو هیأت علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران از اجرای تحقیقاتی دراین زمینه خبر داد و گفت: در این طرح تحقیقاتی یک روش ساده و سبز جهت تهیه یک کاغذ سلولزی جدید با خاصیت پاسخ‌دهی چندگانه معرفی شده است.
وی روش مورد استفاده در این طرح جهت تولید کاغذ هوشمند را روشی ساده و سبز توصیف کرد و یادآور شد: به‌علاوه، کاغذ تولید شده از کارایی فتوکرومیکی بالاتری نسبت به نمونه‌های مشابه برخوردار است.
مهدویان با اشاره به پدیده فتوکرومیسم منفی به عنوان یک پدیده ناخواسته مشاهده شده در پژوهش‌های پیشین، افزود: در بسیاری از کارهای انجام شده در گذشته به پدیده فتوکرومیسم منفی به واسطه وارد شدن ترکیبات فتوکروم به ماتریس سلولزی اشاره و در بسیاری از تحقیقات، مهاجرت و عدم پایداری ترکیبات فتوکروم در محصولات نهایی گزارش شده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی اضافه کرد: در این پژوهش نواقص مذکور برطرف شده که این موضوع منجر به افزایش کارایی و بهبود رفتار هوشمندانه کاغذ تولیدی شده است.
وی با تاکید بر این که در این پروژه ذرات پلیمری فتوکرومیک پراکنده در آب با ابعادی در محدوده ۷۰ نانومتر تهیه شدند، ادامه داد: این ابعاد کوچک به افزایش کارایی و بازده واکنش شیمیایی نانوذرات با سلولز و همچنین محافظت رنگ فتوکرومیک در برابر عوامل مخرب منجر شده است.
مهدویان توضیح داد: در این پژوهش، ابتدا ترکیب فتوکرومیک بر پایه اسپایروپیران تهیه و پس از آن پلیمرهای پایه اکریلیک حاوی این ترکیب به وسیله فرایند کوپلیمریزاسیون امولسیونی ساخته و در انتها نیز پلیمر فتوکرومیک ساخته شده طی فرایند شیمیایی به بستر سلولز وارد شد.
این محقق با تاکید بر این که کاغذهای نانو ساختار تولید شده دارای خاصیت ضد جعل است، خاطرنشان کرد: از این نوع کاغذها که در فاز آزمایشگاهی تولید شده است می‌توان برای تولید اسکناس با امنیت بالا استفاده کرد.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های دکتر علیرضا مهدویان عضو هیأت علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران و امین عبدالهی و جابر کیوان راد دانش‌آموختگان مقطع کارشناسی ارشد پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران است و نتایج آن در مجله Carbohydrate Polymers به چاپ رسید.